Περί κενοδοξίας
Ἅγιος Λουκᾶς, Ἀρχιεπίσκοπος Κριμαίας ὁ θαυματουργός
Ὅταν ὁ Κύριος ἔφυγε ἀπό τή συναγωγή, πῆγε στό σπίτι τοῦ Σίμωνα καί ἐκεῖ θεράπευσε τήν πεθερά του. «Δύοντος δέ τοῦ ἡλίου πάντες ὅσοι εἶχον ἀσθενοῦντας νόσοις ποικίλαις ἤγαγον αὐτούς πρός αὐτόν δέ ἐνί ἐκάστω αὐτῶν τάς χείρας ἐπιτιθεῖς ἐθεράπευσεν αὐτούς. Ἐξήρχετο δέ καί δαιμόνια ἀπό πολλῶν κραυγάζοντα καί λέγοντα ὅτι σύ εἰ ὁ Χριστός ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ. Καί ἐπίτιμων οὐκ εἴα λαλεῖν, ὅτι ἤδεισαν τόν Χριστόν αὐτόν εἶναι» (Λκ. 4, 40-41).
Ὄχι μόνο ἐδῶ ὁ Χριστός ἀπαγορεύει νά κάνουν γνωστά σέ ὅλους τά θαύματά του, αὐτό τό συναντᾶμε πολλές φορές στό Εὐαγγέλιο, βλέπουμε ὅτι σχεδόν σ' ὅλες τίς περιπτώσεις ὁ Κύριος ἔτσι ἐνεργοῦσε. Γιατί; Μᾶς τό ἐξηγεῖ ὁ εὐαγγελιστής Ματθαῖος. «Ὅπως πληρωθεῖ τό ρηθέν διά Ἠσαΐου τοῦ προφήτου λέγοντος ἰδού ὁ παῖς μου, ὄν ἠρέτισα, ὁ ἀγαπητός μου, εἰς ὄν εὐδόκησεν ἡ ψυχή μου θήσω τό πνεῦμα μου ἐπ' αὐτόν, καί κρίσιν τοῖς ἔθνεσιν ἀπαγγελεῖ οὐκ ἐρίσει οὐδέ κραυγάσει, οὐδέ ἀκούσει τίς ἐν ταῖς πλατείαις τήν φωνήν αὐτοῦ. κάλαμον συντετριμμένον οὐ κατεάξει καί λίνον τυφόμενον οὐ σβέσει, ἕως ἄν ἐκβάλη εἰς νίκος τήν κρίσιν» (Μθ. 12, 17-20).
Γι' αὐτό, λοιπόν διότι ὁ Κύριος εἶναι τό πρότυπό της πραότητας καί τῆς ταπεινοφροσύνης. Αὐτός πού εἶναι Ἀληθινός Θεός, Θεός Λόγος, κατέβηκε ἀπό τούς οὐρανούς καί ἔγινε ἄνθρωπος, ἦταν τόσο ταπεινός ποῦ δέν ὑπάρχει πιό ταπεινός ἀπ' Αὐτόν μεταξύ τῶν ἀνθρώπων. «Ἑαυτόν ἐκένωσεν μορφήν δούλου λαβῶν» (Φῖ. 2.7). Ζοῦσε σάν δοῦλος μεταξύ μας καί μᾶς ἔδωσε παράδειγμα ταπεινοφροσύνης. Ὁ Χριστός λέει «Μάθετε ἀπ' ἐμοῦ, ὅτι πράος εἰμί καί ταπεινός τή καρδία, καί εὐρήσετε ἀνάπαυσιν ταῖς ψυχαις ὑμῶν» (Μθ. 11, 29). Ἄν θέλουμε νά βροῦμε ἀνάπαυση γιά τίς ψυχές μᾶς πρέπει νά εἴμαστε σάν Αὐτόν πράοι καί ταπεινοί. Γιατί ὁ Χριστός δέν ἐπέτρεπε νά διαλαλοῦν τά θαύματά του; Ἐπειδή ἦταν ταπεινός, γι' αὐτό. Ἦταν τελείως ξένος πρός τήν κενοδοξία, δέν ἤθελε νά Τόν ἐπαινοῦν καί δέν ζητοῦσε δόξα ἀπό τούς ἀνθρώπους.
Καί ἐμεῖς, τί κάνουμε ἐμεῖς; Δέν ζητᾶμε πάντα ἀπό τούς ἀνθρώπους δόξα καί ἔπαινο; Δέν εἴμαστε γεμάτοι ἀπό ὑπερηφάνεια; Ποιός ἀπό μᾶς προσπαθεῖ νά κρύψει τά καλά του ἔργα, ὅπως τό ἔκανε ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός; Ποιός περιφρονεῖ τήν ἀνθρώπινη δόξα καί ζητάει δόξα μόνο ἀπό τόν Θεό; Σχεδόν κανείς. Ὅλοι μας σχεδόν ἔχουμε αὐτό τό πάθος. Εἶναι πολύ δύσκολο νά ἀπαλλαχθοῦμε ἀπό τήν κενοδοξία. Μόνο οἱ ἅγιοι εἶναι ἐλεύθεροι ἀπ' αὐτή. Ἐμεῖς ὅλοι, ἀρχίζοντας ἀπό μένα, εἴμαστε γεμάτοι ἀπό ὑπερηφάνεια.
Ἡ κενοδοξία εἶναι τό πιό ἐπικίνδυνο καί τό πιό ἰσχυρό πάθος. Ὑπάρχουν καί ἄλλα πάθη ἐκτός ἀπό τήν ὑπερηφάνεια, ἡ γαστριμαργία, ἡ πορνεία, ἡ ὀργή, ἡ φιλαργυρία καί ἄλλα. Αὐτά ὅμως τά πάθη εἶναι τέτοιου εἴδους πού, ὅταν τά νικᾶμε, μᾶς ἀφήνουν γιά πάντα καί δέν μποροῦν στό ἕξης νά μᾶς πλησιάζουν. Τά δύο ὅμως ἰσχυρότερα πάθη ἡ κενοδοξία καί ἡ ὑπερηφάνεια δέν μοιάζουν μέ τά ὑπόλοιπα. Μπορεῖ νά τά πολεμᾶμε μέ ὅλες τίς δυνάμεις μας, αὐτά ὅμως μέ τίποτα δέν μᾶς ἀφήνουν.
Δέν ὑπάρχουν ἄλλα πάθη κατά τῶν ὁποίων ὁ ἀγώνας θά ἦταν τόσο δύσκολος. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἔχουν κενοδοξία, καί αὐτοί πού ζοῦν στόν κόσμο, καί μοναχοί, ἀκόμα καί ἐρημίτες. Ἐμεῖς ποῦ ζοῦμε μέσα στόν κόσμο γιά ποιά πράγματα περηφανευόμαστε; Γι' αὐτά πού δέν πρέπει νά δίνουμε καμία σημασία καί οὔτε πρέπει νά τά προσέχουμε.
Περηφανευόμαστε λοιπόν γιά τήν καλή μας φωνή, τήν ἐξωτερική μας ὀμορφιά, τά ἀκριβά ροῦχα, τόν πλοῦτο, τήν εὐγένεια. Περηφανευόμαστε ἐπίσης γιά τήν ἐξυπνάδα μας καί τήν πρόοδο στίς ἐπιχειρήσεις μας. Κάθε μᾶς βῆμα εἶναι συνδεδεμένο μέ τήν κενοδοξία. Ὅλοι μας περηφανευόμαστε.
Οἱ μοναχοί γιά ποιά πράγματα περηφανεύονται; Αὐτοί ποῦ ἄφησαν τόν κόσμο καί ἀφιέρωσαν τήν ζωή τους στόν Θεό γιά ποιά πράγματα μποροῦν νά περηφανεύονται; Καί ὅμως περηφανεύονται.
Ἀλλά ἡ ὑπερηφάνειά τους εἶναι πιό ἐκλεπτυσμένη. Μοναχός πού νηστεύει πολύ καί κάνει πολλές προσευχές μπορεῖ νά περηφανεύεται ἐπειδή ξεπέρασε στήν νηστεία καί προσευχή τούς ἄλλους μοναχούς. Μπορεῖ κάποιον μοναχό, νά τόν κάνουν ἡγούμενο καί νά περηφανεύεται γιά τήν προαγωγή του. Προσεύχεται μοναχός, ὅμως τό πάθος αὐτό δέν τόν ἀφήνει. Καί δέν θά τόν ἀφήσει ὥσπου νά γίνει τέλειος μοναχός καί νά νικήσει αὐτό τό πιό λεπτό καί τό πιό ἰσχυρό ἀπό τά ἀνθρώπινα πάθη.
Νά ἀποφεύγουμε αὐτό τό πάθος καί νά θυμόμαστε πάντα τόν λόγο ἐκεῖνο τοῦ Χριστοῦ ποῦ λέει «πῶς δύνασθε ὑμεῖς πιστεῦσαι, δόξαν παρά ἀλλήλων λαμβάνοντες, καί τήν δόξαν τήν παρά τοῦ μόνου Θεοῦ οὐ ζητεῖτε;» (Ἰω. 5, 44). Ὅλοι μας ἐπιδιώκουμε τήν ἀνθρώπινη δόξα, θέλουμε νά μᾶς ἐξυπηρετοῦν οἱ ἄνθρωποι, ὅμως τήν δόξα ἀπό τόν Θεό, τήν μόνη ἀληθινή δόξα, δέν τήν ἐπιζητᾶμε. Σ' αὐτήν τήν περίπτωση, λέει ὁ Κύριος, δέν μποροῦμε, νά πιστεύουμε.
Ὅπως βλέπετε τήν βαθιά, ἀληθινή καί καθαρή πίστη μποροῦν νά ἔχουν μόνο αὐτοί ποῦ εἶναι ἐλεύθεροι ἀπό τό πάθος τῆς κενοδοξίας. Αὐτοί ποῦ σέ ὅλα τά ἔργα τούς ἐπιζητοῦν ὄχι τήν δική τους δόξα ἀλλά τήν δόξα τοῦ Θεοῦ. Αὐτοί ποῦ τό καλό ποῦ ἔχουν τό θεωροῦν ὄχι δικό τους κατόρθωμα, ἀλλά τό ἀποδίδουν στόν Θεό, διότι πραγματικά τό καλό δέν εἶναι κάτι δικό μας, ἀλλά εἶναι δῶρο τοῦ Θεοῦ.
Ἀκόμα καί ὁ μεγάλος ἀπόστολος Παῦλος λέει γιά τόν ἑαυτό τοῦ «οὐ γάρ ὁ θέλω ποιῶ ἀγαθόν, ἀλλ' ὁ οὐ θέλω κακόν τοῦτο πράσσω» (Ρῶ. 7-19). Ἄν ἔτσι ἔλεγε ὁ μεγάλος αὐτός ἀπόστολος τότε ἐμεῖς οἱ δυστυχισμένοι τί νά ποῦμε; Δέν πρέπει νά μετανοήσουμε γιά τήν κενοδοξία μας καί νά καταλάβουμε ἐπιτέλους ὅτι τό καλό ποῦ ἔχουμε τό ἔχουμε ἀπό τόν Θεό; Ἐμεῖς οἱ ταλαίπωροι δέν πρέπει νά ἐπιζητᾶμε τήν δόξα ἀπό τούς ἀνθρώπους ἀλλά μόνο ἀπό τόν Θεό.
Ὑπάρχουν στήν Ἁγία Γραφή δύο παραδείγματα,θά ἔλεγα πολύ χτυπητά, τά ὁποῖα μᾶς δείχνουν πῶς ὁ Θεός τιμωροῦσε τήν κενοδοξία. Τό πρῶτο παράδειγμα ἀναφέρεται στόν βασιλιά Ἐζεκία, ὁ ὁποῖος ἦταν πολύ ἐνάρετος ἄνθρωπος καί ἕνας ἀπό τούς καλύτερους βασιλεῖς στόν Ἰσραήλ. Μία φορά ὁ Ἐζεκίας ἀρρώστησε βαριά καί ἔπρεπε νά πεθάνει. Ἀλλά μετά ἀπό θερμή προσευχή ὁ Θεός τοῦ χάρισε 15 χρόνια ζωῆς. Ὁ βασιλιάς τῆς Βαβυλωνίας ὅταν ἔμαθε γιά τήν ἀρρώστια τοῦ ἔστειλε κάποιους δικούς του ἀνθρώπους μέ πλούσια δῶρα νά παρηγορήσουν τόν βασιλιά στήν ἀσθένειά του.
Ὁ Ἐζεκίας, ὁ ὅποιος ἤδη εἶχε γίνει καλά, ὁδηγούμενος ἀπό τήν κενοδοξία ἔδειξε στούς ἀπεσταλμένους τοῦ βασιλιᾶ τῆς Βαβυλωνίας τούς θησαυρούς του. Ὅταν αὐτοί ἔφυγαν, ὁ προφήτης Ἠσαΐας ρώτησε τόν Ἐζεκία ποιοί ἦταν αὐτοί οἱ ἄνθρωποι ποῦ σέ ἐπισκέφθηκαν, γιατί μιλήσατε, τί τούς ἔδειξες; Ὅ Ἐζεκίας ἀναγκάστηκε νά πεῖ στόν προφήτη ὅτι τούς ἔδειξε τούς θησαυρούς του. Τότε ὁ Ἠσαΐας τοῦ εἶπε ὅτι γιά τήν κενοδοξία τοῦ ὁ Θεός θά τόν τιμωρήσει τούς θησαυρούς του θά τούς πάρει ὁ βασιλιάς τῆς Βαβυλωνίας καί ὅλος ὁ λαός τοῦ Ἰσραήλ θά ὁδηγηθεῖ στήν Βαβυλώνια αἰχμαλωσία.
Καί ἕνα δεύτερο παράδειγμα ἐπίσης πολύ χαρακτηριστικό. Ὁ βασιλιάς Ὀζίας, παππούς τοῦ Ἐζεκία, περηφανευόταν πολύ γιά τή δύναμή του καί γιά τίς νίκες τοῦ κατά τῶν γειτονικῶν λαῶν. Ἡ ὑπερηφάνεια καί ἡ κενοδοξία τοῦ ἔφτασε στό βαθμό νά θέλει νά μπεῖ στό ἱερό του ναοῦ τῶν Ἱεροσολύμων καί νά θυμιάσει. Ὅ ἀρχιερέας καί οἱ ἱερεῖς τοῦ ναοῦ προσπάθησαν νά ἀποτρέψουν τόν βασιλιά ἀπ' αὐτή τήν ἀσέβεια. Ἐκεῖνος ὅμως ὄχι μόνο δέν τούς ἄκουσε, ἀλλά καί ὀργίσθηκε ὅταν τοῦ τό εἶπαν. Μόλις σήκωσε τό χέρι του γιά νά θυμιάσει ἐμφανίστηκε λέπρα σ' ὅλο τό σῶμα του. Ὅλη τήν ὑπόλοιπη ζωή τοῦ ἦταν ἀναγκασμένος νά κάθεται σέ ἀπομόνωση καί τήν χώρα κυβερνοῦσε ὁ γιός του.
Ἄς σκεφτοῦμε καλά τά φοβερά αὐτά παραδείγματα τῆς κρίσης τοῦ Θεοῦ κατά τῶν ὑπερηφάνων καί τῶν κενοδόξων καί ἄς ἀκολουθήσουμε τούς ταπεινούς ὅπως μᾶς λέει ὁ Χριστός ὁ Σωτήρας μας καί Θεός. Σ' Αὐτόν δόξα εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Πηγή: https://www.impantokratoros.gr/agios_loukas_kenodoxia.el.aspx