Παναγία Ἄξιόν Ἐστι - Πρωτάτο Καρυές
Ἡ θαυματουργή αὐτή εἰκόνα, πού φυλάσσεται σήμερα στό ἱερό σύνθρονο τοῦ Πρωτάτου τῶν Καρύων, βρισκόταν κατά τά τέλη τοῦ Ι' αἰώνα σέ ἕνα κελί κοντά στίς Καρυές πού σήμερα φέρει τήν ἴδια ἐπωνυμία "Ἄξιον ἐστίν" λόγω τοῦ ἑξῆς θαύματος:
Ἐνῶ ὁ Γέροντας τοῦ Κελλιοῦ ἀπουσίαζε σέ ἀγρυπνία τοῦ Πρωτάτου, συνέβη νά φιλοξενήσει ὁ ὑποτακτικός του, πού ἔμεινε μόνος στό κελλί, κάποιον ἄγνωστο περαστικό μοναχό μαζί μέ τόν ὁποῖο μάλιστα ἔψαλλε καί τήν ἀκολουθία τοῦ ὄρχου τῆς τῆς Κυριακῆς. Ὅταν λοιπόν ἔφθασαν στήν θ' ὠδή τοῦ κανόνα, ὁ μέν μοναχός του Κελλιοῦ ἔψαλλε "Τήν Τιμιωτέραν", τό γνωστό ἀρχαῖο αὐτό ὕμνο τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Ποιητῆ, πού ψαλλόταν τότε ὅπως καί σήμερα μαζί μέ τούς θεομητορικούς στίχους τῆς θ' ὠδῆς (Μεγαλύνει ἡ ψυχή μου τόν Κύριον..."), ἐνῶ ὁ ξένος μοναχός ἄρχισε τόν ὕμνο διαφορετικά, προσθέτοντας στήν ἀρχή τοῦ τό μέχρι τότε ἄγνωστο προοίμιο "Ἄξιον ἐστίν ὡς ἀληθῶς...", τό ὁποῖο τόσο Θαυμασμό προκάλεσε στόν ντόπιο μοναχό, ὥστε τό ζήτησε καί γραπτῶς, γιά νά μπορεῖ νά τό ψάλλει καί αὐτός. Ἐπειδή ὅμως δέ βρέθηκε μελάνι καί χαρτί μέσα στό κελλί, ὁ μυστηριώδης ξένος μοναχός χάραξε τόν ὕμνο μέ τό δάκτυλό του σέ μία πέτρινη πλάκα καί προσθέτοντας ὅτι ἔτσι πρέπει νά ψάλλεται στό ἑξῆς ὁ ὕμνος αὐτός ἀπό ὅλους τους Ὀρθόδοξους, ἔγινε ἄφαντος.
Οἱ Ἁγιορεῖτες ἔστειλαν τήν πλάκα στόν βασιλιά καί στόν Πατριάρχη, ἐνῶ τήν εἰκόνα, μπροστά στήν ὁποία ψάλθηκε γιά πρώτη φορά ὁ ἀγγελικός ὕμνος, τή μετέφεραν στό Πρωτάτο, στό ὁποῖο καθιερώθηκε νά γίνεται καί ἡ ἐτήσια πανήγυρη σέ ἀνάμνηση τοῦ θαύματος καί πρός τιμή τῆς Θεοτόκου.
Σύμφωνα μέ τό ἀρχαῖο συναξάριο, ἡ γιορτή αὐτή ἀρχικά τελοῦνταν στό Κελλί, ὅπου εἶχε γίνει τό θαῦμα, καί μάλιστα πρός τιμή τοῦ ἀρχάγγελου Γαβριήλ, πού χωρίς ἄλλο ἦταν ὁ θαυμαστός ἐκεῖνος ξένος μοναχός.
- Πηγή: https://www.monastiriaka.gr/index.php?newsid=95933#sthash.mFtiZyDA.dpuf