Κοιμητηριακός ἰερός ναός: Παναγία η Γλυκοφιλούσα - Ἁγία Ἰφιγένεια ἡ Πόντια
Στὸ Κοιμητήριο τῆς ἐνορίας μας, πρόσφατα, μὲ δαπάνες τῆς οἰκογένειας τοῦ κ. Χαράλαμπου Παπαδόπουλου, ἀνεγέρθηκε Ἱερὸς Ναὸς εἰς μνήμην τῆς μακαριστῆς του θυγατέρας Ἰφιγένειας – Παρθένας. Ὁ Ἱερὸς Ναὸς εἶναι ἀφιερωμένος στὴν Παναγία τὴ Γλυκοφιλούσα, καθὼς καὶ στὴν Ἁγία Παρθενομάρτυρα Ἰφιγένεια.
Τὰ θυρανοίξια τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τελέσθηκαν κατὰ τὸν Ἑσπερινὸ τὸ βράδυ τῆς Παρασκευῆς τῆς 24ης Φεβρουαρίου 2017 ἀπὸ τὸν Πανοσιολογιώτατο Ἀρχιμανδρίτη π. Νικηφόρο Ἀσπρογέρακα, καθηγούμενο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Φανερωμένης Λευκάδος. Τὴν ἑπομένη τὸ πρωί, 25 Φεβρουαρίου 2017 τελέσθηκε ἡ πρώτη Θεία Λειτουργία.
Ὁ Κοιμητηριακὸς Ἱερὸς Ναὸς τῆς Παναγίας λειτουργεῖ σταθερὰ τὴν Τρίτη τοῦ Πάσχα, τὸ Ψυχοσάββατο τῆς Πεντηκοστῆς, τὴν 23η Αὐγούστου, τὴν 16η Νοεμβρίου (μνήμη τῆς Ἁγίας Ἰφιγενείας τῆς Ποντίας) καὶ τὸ Σάββατο τοῦ Λαζάρου, καθὼς καὶ ὅποτε ἄλλοτε οἱ περιστάσεις τὸ ἐπιτρέπουν.
Παναγία η Γλυκοφιλούσα
Ἡ ἱστορία τῆς Ἱερᾶς Εἰκόνος τῆς Παναγίας τῆς Γλυκοφιλούσας[1]
Μία προσφιλὴς εἰκόνα τῆς Παναγίας τόσο γνωστὴ στοὺς πιστοὺς εἶναι καὶ ἡ «ἐπιλεγομένη» Γλυκοφιλούσα. Πηγὴ ἐμπνεύσεως ἢ μᾶλλον μιμήσεως ὅλων αὐτῶν εἶναι ἡ γνωστὴ πρωτότυπη ἱστορικὴ Εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Γλυκοφιλούσης ὡς ἐφέστια[2] της Ἱ. Μονῆς Φιλοθέου Ἁγίου Ὅρους.
Ἡ ἱστορία τῆς Εἰκόνας αὐτῆς ξεφεύγει ἀπὸ τὴ λογική. Ἔχει σχέση μὲ τὴν εἰκονομαχία. Ἐπὶ αὐτοκράτορος Θεοφίλου στὶς πρῶτες δεκαετίες τοῦ ἐνάτου αἰῶνος ἡ σύζυγος τοῦ Συμεὼν Πατρικίου Βικτωρία, εὐσεβὴς καὶ ἐνάρετη γυναίκα, εἶχε στὸ σπίτι της τὴ θαυμάσια αὐτὴ Εἰκόνα. Ὅμως ἐπειδὴ οἱ πολέμιοι τῶν Εἰκόνων ἔψαχναν στὰ σπίτια γιὰ Εἰκόνες, τὶς ἔκαιγαν καὶ τιμωροῦσαν τοὺς κατόχους, ἡ γυναίκα αὐτὴ μὲ λύπη της ἀναγκάστηκε νὰ τὴν ἀπομακρύνει. Παρέλαβε τὴν Εἰκόνα καὶ τὴν πῆγε στὴν ἀκροθαλασσιὰ τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τὴν ἀσπάστηκε γιὰ τελευταία φορὰ καὶ δεήθηκε στὴν Παναγία νὰ βρεῖ τρόπο διαφυλάξεώς της. Ἔτσι τὴν ἔβαλε στὴ θάλασσα. Παραδόξως ἡ Εἰκόνα στάθηκε ὄρθια καὶ ἄρχισε νὰ πλέει στὰ νερὰ ἀπὸ τὸ πέλαγος τοῦ Μαρμαρὰ πρὸς τὸν Ἑλλήσποντο. Ἡ εὐσεβὴς γυναίκα εὐχαρίστησε τὴ Θεοτόκο, γιατί κατάλαβε ὅτι θέλημά της ἦταν νὰ διασωθεῖ ἡ Εἰκόνα.
Ἡ Παράδοση ἀναφέρει ὅτι προσόρμισε στὴν ἀνατολικὴ πλευρὰ τοῦ Ἄθωνα καὶ συγκεκριμένα στὸ λιμένα τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Φιλοθέου. Ὅμως ἐκείνη τὴν ἐποχὴ ἡ Φιλοθέου δὲν εἶχε ἀκόμη ἱδρυθεῖ. Ἔτσι ἡ Εἰκόνα ἔμεινε, ἄγνωστο ποῦ, γιὰ 150 χρόνια. Ὃταν κτίστηκε ἡ Μονὴ Φιλοθέου καὶ ἀνασυγκροτήθηκε σὲ Κοινόβιο, ἔκανε τὴν ἐμφάνισή της στὸ γιαλό. Οἱ Πατέρες τὴν εἶδαν καὶ κατέβηκαν κάνοντας λιτανεία, ἀφοῦ φαινόταν ὅτι ἡ Εἰκόνα ἤθελε νὰ παραδοθεῖ στὴ Μονή. Πλησιάζοντας τὴν εἶδαν νὰ ἀστράφτει καὶ μὲ τὶς πρῶτες κινήσεις τοῦ ἡγουμένου πρὸς τὴ θάλασσα ἡ Εἰκόνα παραδόθηκε στὰ χέρια του. Βγαίνοντας ἀπὸ τὴ θάλασσα στὸ σημεῖο ποὺ τὴν ἐναπέθεσαν ἀνέβλυσε ἁγίασμα, τὸ ὁποῖο ὑπάρχει μέχρι σήμερα. Μὲ δεήσεις καὶ εὐχαριστίες τὴν ἐναπέθεσαν στὸν κεντρικὸ ναὸ τῆς Μονῆς.
Ἡ Εἰκόνα εἶναι ἁγιογραφημένη πάνω σὲ σκληρὸ καὶ παχὺ ξύλο καὶ παρόλο ποὺ ὑπέστη πολλὲς ταλαιπωρίες, ἔχει τέτοια ζωντάνια σὰ νὰ ἐξῆλθε τώρα ἀπὸ τὰ χέρια τοῦ πιστοῦ ἁγιογράφου. Γιὰ ἄγνωστο χρονικὸ διάστημα ἡ Εἰκόνα ἐκτὸς ἀπὸ τὰ πρόσωπα ἦταν ἐπικαλυμμένη μὲ ἀργυροεπίχρυσο κάλυμμα. Ὁ πρώην ἡγούμενος τῆς Φιλοθέου Γέροντας Ἐφραὶμ τὸ ἀφαίρεσε καὶ φάνηκε τὸ μεγαλεῖο της Γλυκοφιλούσας.
Θαύματα τῆς Παναγίας τῆς Γλυκοφιλούσης[3]
Πολλὰ εἶναι τὰ θαύματα τῆς Γλυκοφιλούσης.
1) Τὸ 1713 ἀπάντησε στὶς προσευχὲς τοῦ εὐλαβοῦς ἐκκλησιάρχη Ἰωαννικίου, ποὺ παρεπονεῖτο γιὰ τὴν ἔνδεια τοῦ μοναστηρίου, διαβεβαιώνοντας τὸν ὅτι αὐτὴ ἔχει τὴν πρόνοια γιὰ τὶς ὑλικὲς ἀνάγκες τῆς Μονῆς.
2) Θὰ ἀναφέρουμε κι ἕνα ποὺ συνέβη τὸ 1801. Ἕνας προσκυνητής, ἀφοῦ εἶδε τὰ πολύτιμα τάματα ποὺ κρέμονταν ἀπὸ τὴν Εἰκόνα, ἔβαλε στόχο νὰ τὰ κλέψει. Ἔμεινε μέσα στὸ Ναὸ καὶ ὅταν ὁ ἐκκλησιάρχης ἔκλεισε, ἀνενόχλητος ἔκλεψε καὶ ἔφυγε γιὰ τὸ λιμάνι τῆς Μονῆς Ἰβήρων. Ἐκεῖ βρῆκε πλοιάριο ποὺ ἔφευγε γιὰ Ἱερισσό. Ἀφοῦ ἔπλευσε λίγο τὸ πλοῖο, παρὰ τὸν ἄριστο καιρὸ ἔμεινε ἀκινητοποιημένο στὴ θάλασσα. Ὅταν ὁ ἐκκλησιάρχης εἶδε τί εἶχε συμβεῖ, ὁ ἡγούμενος ἔστειλε μοναχοὺς πρὸς διάφορες κατευθύνσεις. Δύο πῆγαν στὸ λιμάνι τῆς Ἰβήρων, εἶδαν ἀκίνητο τὸ πλοῖο, κατάλαβαν τί συνέβη, μπῆκαν σὲ κάποια βάρκα καὶ ἔφτασαν στὸ πλοῖο. Ἔντρομος ὁ ἱερόσυλος ζήτησε συγχώρηση, καὶ οἱ μοναχοὶ φάνηκαν μεγαλόψυχοι καὶ δὲ θέλησαν νὰ ὑποστεῖ τιμωρία ὁ κλέφτης.
Ἀπολυτίκιον Παναγίας τῆς Γλυκοφιλούσης
Ἦχος δ'. Ταχὺ προκατάλαβε
Εἰκὼν ἡλιόμορφε, Γλυκοφιλοῦσα σεπτή, ἀγκάλαις σου φέρουσα τὸν τοῦ παντὸς Ποιητὴν, τὴν Ποίμνην σου φύλαττε. Πόθῳ τὴν Σὲ τιμῶσαν, ἀπὸ πάσης ἀνάγκης, πέμπουσα τὰς ἀκτῖνας τῶν λαμπρῶν σου θαυμάτων, Μονὴν τοῦ Φιλοθέου φρουροῦσα λιταῖς ἀκοιμήτοις Σου.
Κοντάκιον. Τῇ Ὑπερμάχῳ.
Γλυκοφιλούσης τὴν Εἰκόνα τὴν ὑπέρτιμον, Τὴν καταπλεύσασαν ἡμῖν ἀπὸ τοῦ Βύζαντος, Προσελθόντες προσκυνήσωμεν ἐκβοῶντες· Οἷα Μήτηρ συμπαθὴς τοῦ Παντοκράτορος, ἡμῖν δίδου οἰκτιρμῶν σου τὰ δωρήματα, τοῖς κραυγάζουσι· χαῖρε πάντων Βασίλισσα.
Μεγαλυνάριο
Τό τῆς Φιλοθέου κλέος λαμπρόν καί Ὄρους τοῦ Ἄθω την κρηπίδα καί ὀφθαλμόν, τήν Γλυκοφιλοῦσα Εἰκόνα τῆς Πανάγνου, χαρᾷ καί εὐλαβείᾳ καταφιλήσωμεν.
Ἡ Ἁγία Ἰφιγένεια ἡ Πόντια
Ο βίος[4]
Ἡ ἔνδοξος καὶ καλλίνικος μάρτυς τοῦ Χριστοῦ Ἰφιγένεια, κατάγονταν ἀπὸ τὴν Τοκάτη τοῦ Πόντου τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Γεννήθηκε τὸ σωτήριο ἔτος 53 μ.Χ. ἀπὸ γονεῖς εἰδωλολάτρες οἱ ὁποῖοι μέσω τοῦ Ἀποστόλου Πρωτοκλήτου Ἀνδρέα ἐγνώρισαν τὴν ἀληθινὴ πίστη βαπτιζόμενοι ἀπὸ αὐτὸν οἰκογενειακῶς.
Ἐπὶ τοῦ σκληροῦ διώκτου τῶν Χριστιανῶν καὶ εἰδωλολάτρου βασιλέως Νέρωνος συλλαμβάνονται οἱ γονεῖς τῆς Ἰφιγένειας καὶ κλείνονται στὴν φυλακή.
Μετὰ ἀπὸ λίγο, ὁ Διοικητὴς τῆς περιοχῆς Τοκάτη Πόντου, στέλνει στρατιῶτες οἳ ὁποῖοι συλλαμβάνουν τὴν νεαρὴ καὶ πανέμορφη κόρη Ἰφιγένεια καὶ τὴν ὁδηγοῦν ἐνώπιόν του γιὰ νὰ τὴν ἀνακρίνει.
Ἡ Ἰφιγένεια παρ’ ὅλο τὸ νεαρό τῆς ἡλικίας της, μόλις 15 ἐτῶν, σθεναρὰ ὁμολογεῖ ἐνώπιόν τοῦ σκληροῦ εἰδωλολάτρη καὶ Διοικητὴ Μάρκου, τὴν πίστη της στὸ Χριστὸ καὶ μὲ μεγάλη δύναμη βροντοφωνεῖ ὅτι τυγχάνει χριστιανὴ καὶ ὅτι γιὰ τὸ Ἅγιο ὄνομα του Χριστοῦ εἶναι ἕτοιμη νὰ δώσει ἀκόμη καὶ αὐτὴ τὴ ζωή της.
Προσπάθησε μὲ λόγους κολακευτικοὺς καὶ ὑποσχέσεις νὰ μεταπείσει τὴν Ἰφιγένεια νὰ ἀρνηθεῖ τὸν Χριστό· βλέποντας τὸ σθεναρό της χαρακτήρα, δίνει σκληρὲς ἐντολὲς στοὺς στρατιῶτες του νὰ τὴν βασανίσουν.
Οἱ στρατιῶτες λαμβάνουν λεπτὰ σίδερα αἰχμηρὰ καὶ τὰ τοποθετοῦν στὰ νύχια τῆς μάρτυρος ἐκ τῶν ὁποίων τὸ αἷμα ἔρρεε ποτάμι· ἐν συνέχεια ἀφοῦ τὴν γύμνωσαν κατέκοψαν τοὺς μαστοὺς καὶ τὸ σῶμα της μὲ μαχαίρια καὶ κατόπιν τέσσερις στρατιῶτες τὴν κρατοῦν ἀπὸ τὰ πόδια καὶ τὰ χέρια καὶ τῆς ἐξαρθρώνουν τὰ μέλη της. Ἡ ἁγία ἀπὸ τοὺς φρικτοὺς πόνους χάνει τὶς αἰσθήσεις της καὶ λιποθυμᾶ.
Ὁ Διοικητὴς λυπᾶται γιὰ αὐτὸ ποὺ ἔπραξε ἀλλὰ εἶναι ὑποχρεωμένος νὰ τὴν θανατώσει, ἐκτελώντας τὸ βασιλικὸ διάταγμα.
Μετανοεῖ γιὰ ὅσα ἔπραξε στὸ μαρτυρικὸ σῶμα της καὶ τὸ πλησιάζει μὲ σεβασμό· ζητᾶ νὰ τὸν συγχωρήσει· ἡ ἁγία ἀκούγοντας τοὺς λόγους του ἀνοίγει γιὰ λίγο τὰ μάτια της καὶ μηδιὰ ψιθυρίζοντας: «Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλέησον τὸν δοῦλον Σου» καὶ πάλιν μειδιάσασα προσθέτει: «Πιστεύω εἰς τὴν ἐκ νεκρῶν ἀνάστασιν» καὶ παραδίδει μὲ τοὺς λόγους αὐτοὺς τὴν ἁγία καὶ πάγκαλο ψυχή της στὰ χέρια τοῦ Νυμφίου Χριστοῦ τὴν 16η Νοεμβρίου τοῦ σωτηρίου ἔτους 68 μ.Χ. σὲ ἡλικία 15 ἐτῶν.
Ὁ Διοικητὴς φέρνει ἀπὸ τὴν ἐξορία τοὺς γονεῖς της στοὺς ὁποίους ἀνακοινώνει τὰ ὅσα ἔλαβαν χώρα· καὶ οἱ γονεῖς της μὲ ὑπερηφάνεια καὶ ἐνθουσιασμὸ μαθαίνουν τὰ ὅσα συνέβησαν στὴν κόρη του καὶ εὐλογοῦν τὸ Θεό.
Ἐν συνέχεια μεταβαίνουν στὸν τόπο ὅπου ἔκειτο ἡ λάρνακα μὲ τὸ μυρωμένο καὶ μαρτυρικὸ σῶμα της καὶ τὸ ἀσπάζονταν χαίροντες, αἰνοῦντες καὶ εὐλογοῦντες τὸν Σωτήρα Χριστόν.
Ὁ Διοικητὴς ζώντας αὐτὲς τὶς ἁγίες καὶ συγκινητικὲς στιγμὲς μὲ μία ἰσχυρὴ κραυγὴ ὁμολογεῖ τὴν πίστην του στὸ Χριστὸ καὶ μαζὶ μὲ τοὺς γονεῖς τῆς ἁγίας ἐργάζονται διὰ τὴν ἐξάπλωση τοῦ χριστιανισμοῦ στὰ μέρη τοῦ Πόντου.
Ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνήμη τῆς Ἁγίας Ἰφιγένειας τὴν 16η Νοεμβρίου κάθε ἔτους.
Ἀπολυτίκιον.
Ἦχος γ΄. Θείας πίστεως.
Θείοις νάμασι ἐγαλουχήθης, καὶ Χριστοῦ ἐγένου μύστις, τῷ Ἀποστόλου Ἀνδρέου βαπτίσματι, ἐν παρρησίᾳ πολλῇ, Ἰφιγένεια, ὁμολογίᾳ Χριστοῦ ἐμαρτύρησας. Μάρτυς ἔνδοξε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.
Κοντάκιον. Ἦχος β΄ Ὁ ὑψωθεὶς.
Ἡ ὑψωθεῖσα τῇ ἀνδρείᾳ σου μάρτυς, τῶν ἐπιγείων τὸ φθαρτὸν παριδοῦσα, ταῖς ψυχικαῖς δυνάμεσι ἀντέστης πληγαῖς· εὗρες τὸν Παράδεισον μακαρία παρθένε, χαίρουσα εἰσέδραμες καὶ τὰ ἄρρητα εἶδες, καὶ τῶν γονέων ἤγειρας χαρὰν διὰ τὴν νίκην σεπτὴ Ἰφιγένεια.
Μεγαλυνάριο
Χαίροις Ἰφιγένεια έν Χριστῷ, οἷα στρατιώτης, τοῦ Σωτῆρος πανευκλεής, τὴν ἄθλησιν ὑπέστης, τὸν στέφανον ἐδέχθης, γονέων παρρησία, λαμπρῶς δεδόξασαι.
[2] Ἐφέστια σημαίνει προστάτιδα. Ἡ εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Γλυκοφιλούσας δηλαδὴ εἶναι ἡ προστάτιδα τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Φιλοθέου Ἁγίου Ὅρους.
[4] https://www.diakonima.gr.