Τί μᾶς παρακινεῖ στήν ἐλεημοσύνη;
῾Αγίου ᾿Ιωάννου τῆς Κρονστάνδης
Πολλὰ εἶναι ἐκεῖνα ποὺ μποροῦν νὰ μᾶς παρακινήσουν γιὰ νὰ ἐφαρμόσουμε τὴν ἐντολὴ τῆς ἐλεημοσύνης. Ὑπάρχει ἡ ἄπειρη ἀγάπη καὶ τὸ ἄπειρο ἔλεος τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς ἀνθρώπους γενικότερα καὶ κυρίως πρὸς τοὺς χριστιανούς, ἀλλὰ καὶ πρὸς τὸν καθένα μᾶς χωριστά. Ὑπάρχει ἡ σαφὴς καὶ ξεκάθαρη εὐαγγελικὴ ἐντολή. Ὑπάρχει τὸ παράδειγμα τοῦ Κυρίου μᾶς Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὑπάρχει τὸ ὄνομα τοῦ χριστιανοῦ ποὺ φέρουμε ὅλοι μας, τὸ ὅτι δηλαδὴ εἴμαστε μέλη τοῦ Χριστοῦ, τοῦ σώματός Του. Νὰ προσθέσεις σὲ ὅλα αὐτὰ καὶ τὴν αἴσθηση τῆς εὐσπλαχνίας ποὺ εἶναι ἔμφυτη στὸν ἄνθρωπο, τὴν ἔβαλε ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς μέσα μας. Αὐτὴ ἀναγκάζει ἀκόμα κι ἕναν ἄγριο ἄνθρωπο, πολὺ δὲ περισσότερο τὸ χριστιανό, νὰ νιώσει συμπάθεια γιὰ κάποιον ποὺ ὑποφέρει. Ὅλο τὸ πλῆθος τῶν συνανθρώπων μας ποὺ ἀντιμετωπίζουν διάφορες καὶ πιεστικὲς ἀνάγκες, οἱ φτωχοί, οἱ δυστυχισμένοι, οἱ πεινασμένοι, οἱ γυμνοί, οἱ ἄρρωστοι, δὲν πρέπει ὅλοι αὐτοὶ νὰ διεγείρουν μέσα μᾶς αἰσθήματα συμπάθειας; Ὅταν ζητᾶμε ἀπὸ τοὺς ἄλλους νὰ μᾶς δείξουν συμπάθεια καὶ νὰ μᾶς βοηθήσουν ὅταν ὑποφέρουμε ἀπὸ ἀρρώστιες κι ἀντιμετωπίζουμε διάφορες ἀνάγκες, τότε δὲν εἶναι δίκαιο νὰ περιμένουν κι οἱ ἄλλοι ἀπὸ μᾶς νὰ τοὺς δείξουμε τὴν ἴδια συμπάθεια κι ἀγάπη; «Πάντα οὒν ὅσα ἂν θέλητε ἴνα ποιῶσιν ὑμὶν οἱ ἄνθρωποι, οὕτω καὶ ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς» (Μάτθ. ζ' 12). Ὁ Θεὸς ἔχει μοιράσει τὰ τάλαντά Του στὸν καθένα μας γιὰ τὸ κοινὸ καλό. Δὲ μᾶς τὰ ἔδωσε γιὰ νὰ ἱκανοποιήσουμε μόνο τὴ δική μας ματαιότητα. Τὰ τάλαντα αὐτὰ δὲν μᾶς παρακινοῦν νὰ ἐξυπηρετήσουμε τοὺς ἀδελφοὺς καὶ τὶς ἀδελφές μας στὶς δυσκολίες τους;
Βλέπεις πόσοι λόγοι ὑπάρχουν γιὰ νὰ μᾶς παρακινήσουν νὰ κάνουμε ἐλεημοσύνες; Ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς κι οἱ ἅγιοί της Παλαιᾶς καὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης πουθενὰ ἀλλοῦ δὲ μᾶς παρακινοῦν περισσότερο ὅσο στὸ ἔργο τῆς ἐλεημοσύνης. Εἶπε ὁ ἴδιος ὁ Κύριος: «Ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν καὶ ἀγαθοποιεῖτε καὶ δανείζετε μηδὲν ἀπελπίζοντες, καὶ ἔσται ὁ μισθὸς ὑμῶν πολύς, καὶ ἔσεσθε υἱοὶ ὑψίστου, ὅτι αὐτὸς χρηστὸς ἐστὶν ἐπὶ τοὺς ἀχαρίστους καὶ πονηροὺς» (Λουκ. στ' 35).
«Δὲς τοὺς φωτισμένους ἀνθρώπους, ἄντρες καὶ γυναῖκες, γράφει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, πόσο γεμάτη εἶναι ἡ καρδιά τους ἀπὸ εὐσπλαχνία καὶ πόσο προσπαθοῦν νὰ τὴν ἐμφυτέψουν καὶ στοὺς ἄλλους! Εὐσπλαχνία δὲν εἶναι ν' ἀναφέρεις μία ἢ δύο φορὲς κάτι γιὰ τοὺς φτωχοὺς κι αὐτὸ εἶναι ὅλο. Δὲν εἶναι νὰ δείχνουν συμπάθεια γιὰ τοὺς φτωχοὺς κάποιοι ἄνθρωποι μόνο κι ἄλλοι ὄχι, μερικοὶ νὰ μιλᾶνε πολὺ γι' αὐτοὺς κι ἄλλοι καθόλου, λὲς καὶ δὲν εἶναι κάποιο σπουδαῖο ζήτημα. Ὄχι! Ὅλοι οἱ παραπάνω λόγοι κι ὁ καθένας τοὺς ξεχωριστὰ ποὺ ἐκτιμοῦν τὴν ἐντολὴ αὐτὴ ὡς τὴ πιὸ σπουδαία ἢ ὡς μία ἀπὸ τὶς σπουδαιότερες, μᾶς παρακινοῦν μὲ ἐνάργεια νὰ τὴν ἐφαρμόζουμε, μερικὲς φορὲς μὲ παρότρυνση κι ἄλλες μὲ ἀπειλές, τώρα μὲ ἐπιτίμια κι ὑστέρα ἐγκωμιάζοντας τοὺς ἐλεήμονες. Μὲ τέτοιες συνεχεῖς ὑπομνήσεις γιὰ τὴν ἀξία τῆς ἐντολῆς αὐτῆς καλούμαστε νὰ ἐνισχύσουμε στὴ καρδιά μας τὴ διάθεση νὰ τὴν ἐφαρμόζουμε ἔμπρακτα. . . Καμιὰ ἀρετὴ δὲν εἶναι τόσο εὐάρεστη στὸ Θεὸ ὅσο ἡ ἐλεημοσύνη. Γιατί αὐτὴ εἶναι πιὸ κοντὰ στὸν εὔσπλαχνο καὶ δίκαιο Θεό, στὸν ὁποῖο πρέπει νὰ προσφέρουμε ὡς θυσία ἔλεος μᾶλλον παρὰ κρίση. Ὁ δικαιοκρίτης Θεὸς δείχνει περισσότερο τὴν ἀγάπη Του σὲ κείνους τοὺς ἀνθρώπους, ποὺ οἱ ἴδιοι δείχνουν τὴν ἀγάπη τους στοὺς ἄλλους».
Ὁ Ἅγιος ἐπισημαίνει τὴν ἑνότητα τῆς δικῆς μας φύσης μ' ἐκείνην τῶν φτωχῶν, μᾶς παρακινεῖ στὴν ἀγάπη καὶ τὴν εὐσπλαχνία λέγοντας: «Ἔχουν κι αὐτοὶ τὴν ἴδια ἀνθρώπινη φύση μ' ἐσένα. Ἔχουν πλαστεῖ ἀπὸ τὸ ἴδιο ὑλικὸ μὲ σένα ἢ ἴσως καὶ μὲ καλλίτερο ἀπὸ τὸ δικό σου. Τὸ σπουδαιότερο πράγμα ποὺ πρέπει ν' ἀναφέρουμε ὅμως εἶναι ὅτι κι αὐτοὶ εἶναι εἰκόνες τοῦ Θεοῦ. Ἴσως μάλιστα νὰ διατηροῦν καλύτερα ἀπὸ μᾶς τὴν εἰκόνα αὐτή, ἔστω κι ἂν τὸ σῶμα τους δὲν εἶναι τόσο ἑλκυστικό. Ἔχουν ἐνδυθεῖ ἐσωτερικὰ τὸν ἴδιο Χριστό· ἔχουν λάβει τὶς ἴδιες ἐπαγγελίες τοῦ Πνεύματος, μοιράζονται μαζί μας τοὺς ἴδιους νόμους, τὶς ἴδιες ἐντολές, τὰ ἴδια μυστήρια καὶ τὶς ἴδιες ἐλπίδες. Ὁ Χριστός, «ὁ αἴρων τὰς ἁμαρτίας τοῦ κόσμου», πέθανε καὶ γιὰ κείνους ὅπως γιά μας. Εἶναι κληρονόμοι τῆς οὐράνιας βασιλείας, ἔστω κι ἂν ἀκόμα βρίσκονται μακριὰ ἀπὸ τὸ στόχο τοὺς αὐτό· ἔχουν κι αὐτοὶ συναποθάνει μὲ τὸ Χριστὸ γιὰ νὰ συναναστηθοῦν μαζί Του· συμπάσχουν μὲ τὸ Χριστὸ γιὰ νὰ συνδοξαστοῦν μ' Ἐκεῖνον».
Μὴν περιφρονεῖς τὸν ἀδελφό σου, μὴ βιάζεσαι νὰ τὸν προσπεράσεις, μὴ τὸν ἀποφεύγεις σὰ νὰ ἦταν κάτι ἀκάθαρτο καὶ βρώμικο, κάτι τὸ μολυσματικό, ἀποκρουστικὸ κι ἀπόβλητο. Εἶναι κι αὐτὸς μέλος σου, μὰ ἡ δυστυχία τοῦ τὸν ἔχει ἀπομακρύνει. Οἱ ἐπαῖτες εἶναι γιὰ σένα ὅπως ὁ ἴδιος ὁ Θεός, κι ἂς τοὺς προσπερνᾶς ἐσὺ βιαστικά. Μέσω αὐτῶν σου δίνεται ἡ εὐκαιρία ν' ἀποδείξεις τὴν ἀγάπη σου γιὰ τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ ὁ ἐχθρὸς προσπαθεῖ νὰ σὲ ἀποτρέψει ἀπὸ τὴν ἀληθινή σου εὐτυχία. Νὰ διδάσκεσαι ἀπὸ τὴ δυστυχία τῶν ἄλλων. Δῶσε ἔστω κι ἕνα λεπτὸ στὸ φτωχό. Σ' ἐκεῖνον ποὺ ἔχει μεγάλη ἀνάγκη δὲ θὰ τοῦ φανεῖ καθόλου ἕνα ἀσήμαντο λεπτό, δὲ θὰ φανεῖ λεπτὸ οὔτε στὸ Θεὸ ἂν ἔκανες ὅ,τι μποροῦσες γιὰ νὰ βοηθήσεις τὸν ἀνήμπορο καὶ ἄπορο. Ἂν δὲν μπορεῖς νὰ δώσεις πολλά, δῶσε τὴν ἀγάπη καὶ τὴ συμπάθειά σου. Τίποτα δὲν ἔχεις; Παρηγόρησε τὸ δυστυχῆ ἄνθρωπο κλαίγοντας μαζί του. Γιὰ τὸ δυστυχισμένο ἄνθρωπο εἶναι μεγάλο βάλσαμο ὅταν κάποιος συμμετέχει στὴ θλίψη του ἀπὸ τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς του. Ἡ δυστυχία περνιέται πιὸ εὔκολα ὅταν νιώθει δίπλα της εἰλικρινῆ συμπάθεια. Μᾶς τὸ διδάσκει αὐτὸ ἡ λογική, ὁ νόμος, ἡ ἐμπειρία μας κι ὅλοι οἱ ἅγιοι ἄνθρωποι.
Ἀπὸ τὸ «Οἱ Μακαρισμοὶ» - Δέκα ἑρμηνευτικὲς ὁμιλίες- , Θησαυρὸς Γνώσεων καὶ Εὐσεβείας.